Trong kho tàng dân gian Việt Nam, có một loại rượu được gọi là “rượu trường thọ” – được ngâm từ hạt của quả gấc. Người ta ví quả gấc như cái túi chứa đầy carotene (tiền vitamin A) mà không một loại rau, củ, quả nào có thể so sánh được. Đặc biệt, hạt gấc ngâm rượu thực sự có tác dụng chữa vô số bệnh, nhất là các bệnh về viêm sưng xương khớp.
Tại sao hạt gấc được gọi là “thuốc trường thọ”?
Nguồn gốc tên gọi từ Đông y
Đông y gọi hạt gấc là mộc miết tử (ba ba gỗ) vì nó dẹt, hình gần như tròn, vỏ cứng, mép có răng cưa, hai mặt có những đường vân lõm xuống, trông tựa như con ba ba nhỏ. Nhân hạt gấc có vị đắng, hơi ngọt, tính ôn, hơi độc, vào hai kinh can và đại tràng có tác dụng chữa mụn nhọt, tiêu thũng.
Thành phần dược tính quý báu
Nghiên cứu hiện đại cho biết trong nhân hạt gấc có 55,3% chất lipít (béo), 16,6% chất protit (đạm), 1,8% tanin, 2,8% xenluloza, 6% nước, 2,9% chất vô cơ, 2,9% đường, 11,7% chất khoáng… có tác dụng trị đau khớp và các vết thương rất hiệu quả.
Các thành phần chính trong hạt gấc:
- Saponin: Kháng viêm, chống oxy hóa
- Chymotrypsin (MCoCI): Ức chế viêm khớp
- Carotene: Tăng cường miễn dịch
- Vitamin A tiền chất: Bảo vệ thị giác
Công dụng của rượu hạt gấc – “rượu trường thọ”
Điều trị bệnh xương khớp
Hạt gấc có thể sử dụng như một vị thuốc quý để trị bệnh cho người già. Những thầy thuốc Đông y thường hướng dẫn bệnh nhân dùng hạt gấc ngâm rượu chữa xương khớp tại nhà trong các trường hợp: Đau nhức cột sống và các khớp dai dẳng ở người già. Phục hồi sau chấn thương, bong gân và sau khi vận động mạnh. Giúp mạnh gân cốt và phòng ngừa nhức mỏi.
Chữa các bệnh ngoài da
Theo Đông y, hạt gấc vị đắng, tính ấm, có độc, dùng chữa các chứng mụn nhọt độc, viêm khớp, đau nhức, tràng nhạt, eczema, tắc tia sữa, viêm da thần kinh, trĩ.
Các bệnh có thể điều trị:
- Viêm khớp mạn tính
- Đau nhức xương cốt
- Mụn nhọt, eczema
- Chấn thương thể thao
- Viêm da thần kinh
- Trĩ ngoại
Tăng cường sức khỏe tổng thể
Trong chiến dịch kêu gọi con người không giết gấu lấy mật, các nhà khoa học kêu gọi người dân có thể thay thế mật gấu bằng hạt gấc. Những ứng dụng của mật gấu thì hạt gấc đều có thể dùng thay thế được mà hiệu quả cũng không kém gì.
Cách ngâm rượu hạt gấc đúng cách
Chuẩn bị nguyên liệu
Nguyên liệu cần thiết:
- 40 hạt gấc chín, khô (đã sao vàng)
- 500ml rượu trắng 45 độ
- Bình thủy tinh sạch, có nắp đậy
Quy trình ngâm chi tiết
Dùng 40 hạt gấc sao vàng, lấy nhân ngâm cùng 500ml rượu trắng khoảng 45 độ, bảo quản nơi mát trong 10 ngày đê trị để máu bấm, xương khớp.
Các bước thực hiện:
- Sơ chế hạt gấc: Chọn hạt gấc chín, khô ráo. Sao vàng hạt gấc trên chảo khô đến khi có mùi thơm.
- Lấy nhân: Đập vỏ hạt, lấy nhân bên trong có màu trắng ngà.
- Ngâm rượu: Cho nhân hạt gấc vào bình thủy tinh, đổ rượu ngập hạt. Đậy kín nắp.
- Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
Thời gian ngâm và sử dụng
Thời gian ngâm tối thiểu: 10 ngày cho tác dụng xoa bóp ngoài Thời gian tối ưu: 1-3 tháng để rượu thấm đều dược tính Cách sử dụng: Ứng dụng nhiều nhất trong việc ngâm với rượu xoa bóp ngoài da, không giới hạn liều dùng
Lưu ý quan trọng khi sử dụng
Cảnh báo về độc tính
Uống rượu ngâm hạt gấc để chữa bệnh đau lưng, một người phụ nữ tại Quảng Bình đã phải nhập viện cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Điều này cho thấy việc sử dụng nội phục cần thận trọng.
Hướng dẫn sử dụng an toàn
Đối với sử dụng ngoài (xoa bóp):
- Thoa một lượng nhỏ lên vùng da bị đau
- Massage nhẹ nhàng 10-15 phút
- Không áp dụng lên vết thương hở
- Ngưng sử dụng nếu có phản ứng dị ứng
Đối với sử dụng nội phục:
- Chỉ nên uống với liều lượng rất nhỏ (1 thìa cà phê/ngày)
- Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng
- Không dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai
- Ngưng ngay nếu có triệu chứng bất thường
Các biến thể rượu gấc khác
Rượu thịt gấc
Ngoài hạt, thịt quả gấc cũng được dùng để ngâm rượu. Quả gấc từ lâu đã được biết đến là loại trái cây chứa rất nhiều dinh dưỡng mang đến lợi ích cho sức khỏe con người, đặc biệt gấc khi ngâm với rượu.
Phối hợp với các dược liệu khác
Có thể kết hợp hạt gấc với:
- Nhân sâm: Tăng cường sức khỏe
- Đương quy: Bổ máu, điều huyết
- Hoài sơn: Bổ thận, tăng cường thể lực
Bảo quản rượu trường thọ
Điều kiện bảo quản tối ưu
Nhiệt độ: 15-25°C Độ ẩm: Dưới 70% Ánh sáng: Tránh ánh nắng trực tiếp Thời gian: Có thể bảo quản 2-3 năm
Dấu hiệu rượu tốt
- Màu sắc: Vàng nhạt đến vàng nâu
- Mùi vị: Thơm đặc trưng, không chua rượt
- Độ trong: Trong vắt, không có cặn lạ
Tác dụng phụ và chống chỉ định
Đối tượng không nên sử dụng
Tuyệt đối không dùng:
- Trẻ em dưới 12 tuổi
- Phụ nữ mang thai và cho con bú
- Người có tiền sử dị ứng với gấc
- Bệnh nhân suy gan, thận nặng
Tác dụng phụ có thể gặp
Khi sử dụng ngoài:
- Kích ứng da nhẹ
- Đỏ da tại chỗ thoa
- Ngứa, mẩn ngứa
Khi sử dụng nội phục:
- Buồn nôn, chóng mặt
- Đau bụng, tiêu chảy
- Ngộ độc nghiêm trọng (nếu dùng quá liều)
Kinh nghiệm từ dân gian
Truyền thống sử dụng
Nhân dân ta còn dùng hạt gấc ngâm để đắp chữa chai bàn chân. Rượu hạt gấc tốt không kém mật gấu. Mỗi gia đình thường chuẩn bị sẵn một bình rượu hạt gấc để sơ cứu các trường hợp chấn thương nhỏ.
Bài học từ tổ tiên
Người xưa thường kết hợp rượu hạt gấc với massage truyền thống để điều trị đau nhức xương khớp. Phương pháp này đã được truyền từ đời này sang đời khác và chứng minh hiệu quả trong thực tế.
Kết luận
Rượu ngâm hạt gấc – “rượu trường thọ” – thực sự là một bài thuốc quý từ thiên nhiên. Với thành phần dược tính phong phú và công dụng đa dạng, đây là món quà mà tự nhiên ban tặng cho sức khỏe con người.
Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ đúng liều lượng và cách dùng. Đặc biệt, cần tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng nội phục để đảm bảo an toàn.
Với cách ngâm đúng quy trình và sử dụng đúng cách, rượu hạt gấc sẽ là người bạn đồng hành đáng tin cậy trong việc chăm sóc sức khỏe xương khớp và duy trì sức khỏe tổng thể.