Cây diệp hạ châu, hay còn gọi là cây chó đẻ, là thảo dược quý trong y học cổ truyền. Dược liệu này nổi tiếng với tác dụng bảo vệ gan hiệu quả. Người Việt Nam đã sử dụng loài cây này từ hàng trăm năm để điều trị các bệnh về gan.
Giới thiệu về cây diệp hạ châu
Tên gọi khoa học và tên dân gian
Tên khoa học của diệp hạ châu là Phyllanthus urinaria. Tuy nhiên, có hai loài chính được sử dụng làm thuốc:
- Phyllanthus urinaria (diệp hạ châu ngọt)
- Phyllanthus amarus (diệp hạ châu đắng)
Tại Việt Nam, cây còn có nhiều tên địa phương khác như: Cam kiềm, cỏ trân châu, rút đất, diệp hòa thái.
Đặc điểm hình thái của cây
Diệp hạ châu là cây thảo nhỏ, cao 20-40cm. Lá nhỏ, xanh, mọc so le trên cành. Quả nhỏ tròn, mọc ở gốc lá, trông như những viên ngọc trai nhỏ. Vì vậy mà người ta gọi là “diệp hạ châu” – nghĩa là ngọc trai dưới lá.
Cây có hai loại chính:
- Diệp hạ châu ngọt: Có vị nhạt, tính bình
- Diệp hạ châu đắng: Khi nhai có vị đắng. Có dược tính cao hơn Diệp hạ châu ngọt, thích hợp dùng thuốc, nhất là cho người có các vấn đề về gan
Công dụng bảo vệ gan của diệp hạ châu
Tác dụng chính đối với gan
Công dụng nổi bật nhất của diệp hạ châu là hỗ trợ điều trị viêm gan và giải độc gan. Dược liệu này có khả năng:
- Bảo vệ tế bào gan: Giúp phục hồi các tế bào gan bị tổn thương
- Giải độc gan: Hỗ trợ gan thải độc hiệu quả
- Chống viêm: Diệp hạ châu đắng được dùng làm thuốc trị viêm gan, vàng da
- Ức chế virus: Nghiên cứu chỉ ra, cây chó đẻ có khả năng ức chế sự phát triển của virus gây viêm gan
Cơ chế bảo vệ gan
Theo các nhà khoa học, những tác nhân gây viêm gan hoặc hoại tử tế bào gan thường bắt đầu từ sự gia tăng quá trình peroxide hoá lipid. Diệp hạ châu chứa các hoạt chất có khả năng:
- Chống oxy hóa mạnh mẽ
- Ngăn chặn quá trình peroxide hóa lipid
- Bảo vệ màng tế bào gan
- Thúc đẩy tái tạo tế bào gan
Hiệu quả với viêm gan B
Chất này có tác dụng ức chế mạnh HBV, thông qua việc ức chế enzym ADN polymerase của HBV, do đó làm giảm HbsAg và Anti- HBs. Các bài thuốc chữa viêm gan B bằng cây chó đẻ đã giúp rất nhiều người bệnh sống chung khỏe mạnh.
Các bài thuốc bảo vệ gan từ diệp hạ châu
Cách dùng cơ bản
Ngày dùng 20 – 40g cây tươi, giã lấy nước uống, sao khô sắc uống hoặc 8 – 6g cây khô cũng sắc uống.
Cách thực hiện:
- Rửa sạch cây diệp hạ châu tươi
- Giã nát hoặc cắt nhỏ
- Sắc với nước sôi trong 15-20 phút
- Lọc lấy nước, uống ấm
Bài thuốc điều trị viêm gan, vàng da
Chữa viêm gan, vàng da, viêm thận đái đỏ hoặc viêm ruột tiêu chảy, hoặc mắt đau sưng đỏ: dùng cây diệp hạ châu 40g, mã đề 20g, dùng 12g để sắc uống.
Nguyên liệu:
- Diệp hạ châu: 40g
- Mã đề: 20g
- Dành dành: 12g
Cách thực hiện:
- Sắc tất cả các vị thuốc với 500ml nước
- Đun nhỏ lửa 20 phút, cô còn 200ml
- Chia 2 lần uống trong ngày
- Uống liên tục 2-3 tuần
Bài thuốc gan nhiễm mỡ
Nguyên liệu:
- Diệp hạ châu tươi: 30g
- Rau má: 20g
- Cỏ ngọt: 15g
Cách dùng:
- Sắc với 400ml nước, cô còn 150ml
- Uống 2 lần/ngày, mỗi lần 75ml
- Dùng liên tục 1 tháng
Công thức detox gan tự nhiên
Nguyên liệu:
- Diệp hạ châu khô: 10g
- Cam thảo: 5g
- Atisô: 15g
Cách thực hiện:
- Sắc các vị thuốc với 300ml nước
- Đun sôi, hạ lửa nhỏ 15 phút
- Uống 1-2 lần/ngày sau ăn
Tác dụng khác của diệp hạ châu
Hỗ trợ điều trị bệnh thận
Còn dùng trị trẻ con cam tích, phù thũng do viêm thận, nhiễm trùng đường tiểu, sỏi bàng quang. Chữa viêm thận tiểu máu là một trong những công dụng truyền thống của dược liệu này.
Hỗ trợ tiêu hóa
Người Ấn Độ cũng dùng cây thuốc để chữa các bệnh vàng da, viêm gan, táo bón, kiết lỵ, viêm đại tràng và thương hàn. Viêm ruột, tiêu chảy cũng được điều trị hiệu quả.
Các tác dụng khác
- Hạ huyết áp: Cây Chó Đẻ dùng trong bài thuốc trị huyết áp cao rất hiệu nghiệm
- Tiêu mỡ máu: Thảo dược còn có thể hỗ trợ tiêu mỡ máu
- Chữa mụn nhọt: Chữa đinh râu, mụn nhọt (giã nát với muối để đắp)
Liều dùng và cách sử dụng an toàn
Liều dùng chuẩn
Diệp hạ châu tươi:
- Người lớn: 20-40g/ngày
- Trẻ em: 10-20g/ngày
Diệp hạ châu khô:
- Người lớn: 8-15g/ngày
- Trẻ em: 5-8g/ngày
Cách chế biến đúng
- Sắc thuốc: Đun nhỏ lửa 15-20 phút
- Uống tươi: Giã nát lấy nước uống ngay
- Sao khô: Phơi khô rồi sắc như thuốc bắc
Thời gian dùng thuốc
- Cấp tính: 1-2 tuần
- Mãn tính: 1-3 tháng
- Phòng bệnh: 2-3 lần/tuần
Lưu ý quan trọng khi sử dụng
Đối tượng cần thận trọng
Không nên dùng:
- Phụ nữ có thai và cho con bú
- Trẻ em dưới 2 tuổi
- Người có tiền sử dị ứng thảo dược
Cần tham khảo bác sĩ:
- Người bệnh gan nặng
- Đang dùng thuốc điều trị gan
- Có bệnh mãn tính khác
Tác dụng phụ có thể gặp
Diệp hạ châu được nhắc nhiều đến với tác dụng mát gan, thanh lọc gan. Do đó, nhiều người đã mua về sử dụng mà không tham khảo ý kiến chuyên gia.
Dấu hiệu cần dừng dùng:
- Đau bụng, buồn nôn
- Tiêu chảy kéo dài
- Phát ban da
- Mệt mỏi bất thường
Tương tác thuốc
Cần thận trọng khi dùng chung với:
- Thuốc chống đông máu
- Thuốc điều trị tiểu đường
- Thuốc hạ huyết áp
Cách nhận biết và bảo quản
Nhận biết cây diệp hạ châu thật
Đặc điểm nhận dạng:
- Cây nhỏ, cao 20-40cm
- Lá xanh, mọc so le
- Quả nhỏ tròn ở gốc lá
- Vị đắng (loại đắng) hoặc nhạt (loại ngọt)
Cách bảo quản đúng cách
Cây tươi:
- Rửa sạch, để trong ngăn mát tủ lạnh
- Sử dụng trong 3-5 ngày
- Không để úng nước
Cây khô:
- Phơi khô hoàn toàn
- Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát
- Tránh ánh sáng trực tiếp
- Sử dụng trong 12 tháng
Kinh nghiệm thực tế từ người dùng
Hiệu quả điều trị
Với viêm gan:
- Giảm men gan sau 2-3 tuần
- Cải thiện chức năng gan
- Giảm mệt mỏi, chán ăn
Với gan nhiễm mỡ:
- Giảm lượng mỡ trong gan
- Cải thiện tiêu hóa
- Tăng năng lượng
Lời khuyên từ chuyên gia
- Kiên trì điều trị: Hiệu quả tốt nhất khi dùng đều đặn
- Kết hợp chế độ ăn: Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ
- Tập luyện nhẹ nhàng: Đi bộ, yoga hỗ trợ gan khỏe mạnh
- Theo dõi định kỳ: Khám gan định kỳ để đánh giá hiệu quả
Nghiên cứu khoa học về diệp hạ châu
Các nghiên cứu trong nước
Nhiều nghiên cứu tại Việt Nam đã chứng minh tác dụng bảo vệ gan của diệp hạ châu. Kết quả cho thấy dược liệu này có khả năng:
- Giảm men gan ALT, AST
- Cải thiện chức năng gan
- Ức chế virus viêm gan B
Nghiên cứu quốc tế
Các nghiên cứu tại Ấn Độ, Malaysia, Brasil cũng xác nhận:
- Tác dụng chống oxy hóa mạnh
- Bảo vệ tế bào gan khỏi độc tố
- Hỗ trợ tái tạo gan hiệu quả
Kết luận
Diệp hạ châu (cây chó đẻ) là thảo dược quý giá cho việc bảo vệ gan tự nhiên. Diệp hạ châu hay còn gọi là cây chó đẻ, là bài thuốc trị bệnh gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ, phục hồi tế bào gan rất nổi tiếng trong dân gian.
Với những người có vấn đề về gan, diệp hạ châu là lựa chọn an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, để đạt kết quả tốt nhất, cần:
- Sử dụng đúng liều lượng
- Kiên trí điều trị đều đặn
- Kết hợp lối sống lành mạnh
- Theo dõi sức khỏe định kỳ
Lưu ý quan trọng: Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt là những trường hợp bệnh nặng hoặc đang điều trị bằng thuốc Tây y.
Nguồn tham khảo: Các nghiên cứu y học cổ truyền và hiện đại về diệp hạ châu